Sinds 1 januari 2023 is de wet omtrent gezamenlijk ouderlijk gezag veranderd. Op deze pagina lees je wat je moet weten over de wijzigingen en welke rechten je hebt als ouder. Heb je vragen over de wetswijziging of ben je op zoek naar een mediator bij een scheiding of conflict binnen het gezin? Neem dan gerust contact op voor vrijblijvend meer informatie en advies.
Wet gezamenlijk gezag vanaf 1 januari 2023
Het is allang niet meer standaard dat twee mensen trouwen en daarna kinderen krijgen. Steeds vaker betreft het kinderen die buiten een huwelijk of geregistreerd partnerschap worden geboren. In dat geval moet je als ouder of verzorger keuzes maken die van invloed zijn op het gezag in de toekomst. Sinds 1 januari 2023 is de wet omtrent gezamenlijk ouderlijk gezag aangepast. De voornaamste aanpassing is dat partners die niet getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan automatisch ouderlijk gezag krijgen. Dit was al het geval voor de biologische moeder, maar nu wordt dit gezag doorgetrokken naar de (ongehuwde) partner. Voorwaarde hiervoor is wel dat het kind erkend wordt door de partner. Het is niet langer verplicht om dit gezag aan te vragen via de rechter met betrokkenheid van de moeder.
De nieuwe wet geldt voor kinderen die na 1 januari 2023 zijn erkend en/of geboren. Als het kind erkend is voor deze datum dan moet het gezamenlijk gedrag samen afgestemd worden. Waarom is de wetgeving veranderd? Voor een deel omdat er nu meerdere soorten partnerschap bestaan en het van belang is dat ouders / verzorgers betrokken zijn en blijven bij de opvoeding van hun kinderen. Dit zijn enkele praktische redenen waarom gezamenlijk gezag van belang is:
- Bij het doorgeven van een verhuizing.
- Bij het aanvragen van een reisdocument.
- Bij een reis naar het buitenland met een minderjarig kind.
- Bij aanmelding van een kind op school of kinderdagverblijf.
- Bij een medische beslissing om inzage in het medisch dossier.
Daarnaast is gezamenlijk gezag van belang om toeslagen te berekenen en in het geval dat een ouder met gezag komt te overlijden. Er zijn uitzonderingen op de regel:
- Als er sprake is van voogdijschap, dan heeft een derde partij het gezag.
- Als er geen sprake is van gezag van de moeder, als ze bijvoorbeeld nog niet 18 jaar oud is.
- Als de partner niet de biologische ouder is en het gezag via een gerechtelijke uitspraak is verkregen.
- Als moeder en erkenner overeenkomen dat het gezag alleen bij de moeder ligt.
- Als de erkenning heeft plaatsgevonden zonder toestemming van de moeder.
Wat betekent gezamenlijk gedrag voor de moeder?
In het verleden had de moeder automatisch gezag over het kind. De partner, vaak de biologische vader, kon ervoor kiezen om het kind te erkennen. Maar ook dan moest gezag bij de rechter worden gevraagd wanneer er geen sprake was van een huwelijk of geregistreerd partnerschap. Het concept van huwelijk is niet meer voor iedereen van even groot belang. Als twee partners besluiten om samen te wonen en kinderen op te voeden dan lijkt de situatie hetzelfde als bij een getrouwd stel. Tot 2023 had de partner echter niet het gezag dat de moeder wel automatisch toebedeeld kreeg. Dat is nu dus wel het geval mits het kind erkend wordt door de partner. Het voornaamste verschil is dat er geen rechter meer aan te pas hoeft te komen.
Wat betekent dit voor twee moeders?
Als het een biologische moeder betreft die een relatie heeft met een andere vrouw dan is de partner niet automatisch moeder. Er moet in dat geval een ouderschapsverklaring worden aangevraagd. Als het kind niet is erkend door een andere ouder dan oefent de partner wel automatisch gezag uit over het kind. Een juridisch ouder staat dus los van gezamenlijk gezag. Het is ook mogelijk dat de erkenner het ouderlijk gezag afwijst. In dat geval wordt er een verklaring afgelegd en is er sprake van één ouder. Dan is er een periode van 5 jaar na de geboorte om een verzoek tot vaststelling van ouderschap in te dienen. In dat geval heeft de ouder geen gezag over het kind.
Voor de moeder is er op het eerste gezicht niet veel veranderd, maar deze wetswijziging kan wel impact hebben op de opvoeding van het kind. Als de partners uit elkaar gaan dan heeft de moeder niet zozeer minder rechten, maar gedeelde rechten en plichten. Beide partners zijn verantwoordelijk voor de opvoeding en het welzijn van het kind en beslissen samen over belangrijke zaken. Hoewel er geen specifieke rechten zijn weggenomen zal de moeder er wel rekening mee moeten houden dat een ex-partner ook zeggenschap behoudt na het beëindigen van de relatie. Het is dus geen kwestie van verhuizen en zelf beslissen over de toekomst van het kind.
Hoe regel je gezamenlijk gezag vanaf 2023?
Een huwelijk of geregistreerd partnerschap betekent niet dat ouders altijd bij elkaar zullen blijven. Het wordt wel wat lastiger om uit elkaar te gaan. Als er niets op papier staat dan kan een relatie vlot beëindigd worden, maar de situatie ligt anders wanneer er kinderen in het spel zijn. Het is daarom van belang dan ouders onder alle omstandigheden met elkaar blijven communiceren. Dit is in het belang van de kinderen en ook voor de ouders. Denk aan een omgangsregeling die samen wordt afgestemd en afspraken over school, budget en andere zaken.
De alimentatieplicht geld voor alle ouders die het kind hebben erkend. Ook als het kind niet is erkend dan kan een onderhoudsplicht worden afgedwongen via de rechter. Het is altijd beter om onderling tot overeenstemming te komen. Bij een gerechtelijke uitspraak zijn beide partners afhankelijk van het justitiële systeem en de uitspraak valt niet altijd in het voordeel uit van de ouders. Als jullie er samen niet uitkomen dan kun je altijd kiezen voor mediation. Dan is er een onafhankelijke tussenpersoon die luistert naar beide partners en de mogelijkheden in kaart brengt. Neem contact op voor meer informatie.
Uitzonderingen op de regel
Er zijn situaties waarin het gezag over een kind niet volgens de standaard wetgeving wordt geregeld. Bijvoorbeeld wanneer de moeder onder curatele staat, als de moeder minderjarig is of als er sprake is van voogdijschap. Vraag het na bij de mediator of kijk op de website van de Rijksoverheid voor meer informatie.
Bron links:
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ouderlijk-gezag/gezamenlijk-gezag-door-erkenning-vanaf-2023
