Bij het beëindigen van een huwelijk zullen onderlinge relaties veranderen. Dit geldt niet alleen voor de ex-partners maar ook voor de relatie met je kinderen. Een aantal zaken kun je regelen op papier, wat je schriftelijk vastlegt, geeft weer handvatten voor de omgang als jullie gescheiden zijn. In een tijd waarin je afstand wilt nemen moet je juist samenwerken om tot duurzame oplossingen te komen. Hoe dit werkt en welke rol mediation kan spelen in dit proces lees je op deze pagina.
Transformatie van relaties
In Nederland scheiden jaarlijks gemiddeld tien echtparen per duizend. Ieder jaar opnieuw sinds de jaren negentig. Het grootste deel van deze huwelijken duurde tussen 5 en 10 jaar. Meer dan de helft van het aantal gescheiden stellen heeft één of meer kinderen. In 2020 betrof het 28.305 kinderen om precies te zijn. Niet alleen de relatie van (voormalige) partners wordt anders, de relatie van kinderen met hun ouders zal eveneens veranderen. Scheiding van huis en haard kan lastig zijn, maar het betreft uiteindelijk formaliteiten. Scheiding van huis en hart is iets wat je veel langer met je zult meedragen. Niemand zit te wachten op een vechtscheiding, toch eindigt 10 tot 15 procent van alle scheidingen in een situatie die gepaard gaat met hevige ruzies en hoog oplopende conflicten. Hoe navigeer je een dergelijke situatie in deze periode?
Zakelijke overeenkomsten in roerige tijden
Laat je emoties buiten het gesprek. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Sterker nog; het is onmogelijk om te scheiden zonder emotionele betrokkenheid. Als er kinderen in het spel zijn dan worden gevoelens nog verder versterkt. Het is daarom van belang om in deze periode zoveel mogelijk aspecten bij de scheiding zakelijk af te wikkelen. Met betrekking tot kinderen zul je een ouderschapsplan opstellen met daarin afspraken die jullie gezamenlijk maken over de zorg en opvoeding van jullie kinderen. En met gezamenlijk hebben we het niet alleen over de ouders, betrek de kinderen ook bij het opstellen van een ouderschapsplan.
Hoe werkt een ouderschapsplan?
Als jullie uit elkaar gaan en er zijn minderjarige kinderen binnen het gezin, dan is het verplicht om een ouderschapsplan op te stellen. Dit geldt voor getrouwde stellen, ouders binnen een geregistreerd partnerschap of samenwonende ouders die het gezag over de kinderen delen. De wijze waarop dit plan wordt ingevuld mogen jullie zelf bepalen, de minimale voorwaarden zijn:
- Er moet vermeld worden hoe de kinderen betrokken zijn geweest bij het opstellen van het ouderschapsplan.
- De zorg, opvoeding en omgangsregeling met de kinderen dient beschreven te worden.
- De frequentie waarop informatie over het kind wordt gedeeld met de andere ouder en de manier waarop dit plaatsvindt.
- De manier waarop beslissingen tot stand komen met betrekking tot belangrijke onderwerpen. Denk bijvoorbeeld aan de keuze van een school.
- De kosten voor het verzorgen en opvoeden van het kind. Dit valt onder de noemer kinderalimentatie.
Er zijn meer onderwerpen die aan bod kunnen komen in het ouderschapsplan. Welke zaken je belangrijk vindt in de opvoeding zoals bedtijd, huiswerk of de mening over straffen. Relaties met familieleden aan beide zijden kunnen benoemd worden. Daarnaast kun je aangeven op welk hoofdadres het kind wordt bijgeschreven.
Wat willen kinderen?
Kinderen zijn niet zomaar een lijdend voorwerp tijdens de onderhandelingen over het ouderschapsplan. Het is wettelijk bepaald dat ze onderdeel uitmaken bij de totstandkoming van afspraken. Er zijn diverse handvatten om dergelijke zaken te bespreken en bespreekbaar te maken met kinderen. Een mediator kan hierbij van dienst zijn als neutrale partij. Kinderen mogen niet het gevoel krijgen dat ze als strategische speelbal worden gebruikt binnen een conflict tussen de ouders of andere familieleden.
Relatie tussen ouders
Er kan sprake zijn van gedeeld ouderlijk gezag of één ouder met gezag. Dit heeft gevolgen op het nemen van beslissingen over het kind. Een ouder die gezag afgeeft moet vertrouwen stellen in de andere ouder. Dit staat overigens los van een omgangsregeling, de ouder zonder gezag heeft nog steeds recht om het kind te zien.
Na de scheiding zijn de ouders niet langer partners, ook tijdens de scheiding kunnen de opvattingen flink uiteenlopen. Naast meningen spelen hier ook emoties een rol in. De communicatie tussen twee voormalige partners kan zeer verstoord zijn. De overheid en het gerechtshof verwijzen als eerste hulpmiddel naar mediation. Via een onafhankelijk tussenpersoon is het mogelijk om gezamenlijk zaken overeen te komen, zelfs als je elkaar niet kunt luchten of zien. Deze manier van communiceren heeft de voorkeur boven een rechtsgang. In dat geval bepaalt een extern persoon (de rechter) op basis van de wetgeving het lot van alle betrokkenen. Deze uitkomst kan voor iedereen ongunstig uitpakken.
Relatie tussen ouders en kinderen
Een scheiding is geen geheime operatie, kinderen van alle leeftijden zullen meekrijgen dat de situatie is veranderd. Ouders wonen niet langer in dezelfde woning, er verdwijnen personen uit beeld en er verschijnen mogelijk nieuwe gezichten ten tonele. Met name de eerste periode na een scheiding kan erg verwarrend zijn voor een kind en voor onrust zorgen. Het is niet de bedoeling om de andere ouder af te vallen, in diskrediet te brengen of kinderen partij te laten kiezen. Dit betekent uiteraard niet dat je het als ouder altijd roerend eens bent met je ex.
Vermijd conflictsituaties waar mogelijk, vermijd gesprekken met je kinderen over het ‘andere gezin’. Dit kun je doen door gesprekken aan te gaan vanuit het kind en de persoonlijke gevoelens van het kind. Kies onderwerpen die niet direct van toepassing zijn op de andere ouder. Als je kind naar de Efteling is geweest dan praat je over attracties en de beleving, je vraagt niet nadrukkelijk of de nieuwe vriendin van je ex-partner er ook bij was. Leg het initiatief voor dit soort informatie bij het kind. Soms moet je wat emoties wegslikken, maar liegen of conflicten oproepen werkt averechts.
Communiceer vanaf een duidelijke basis
Een ouderschapsplan is een levend document. Door omstandigheden kunnen afspraken niet altijd nageleefd worden, of ze zijn niet langer in het voordeel van de betrokken kinderen. In dat geval is het mogelijk om het plan te herzien en aan te passen met toestemming van alle betrokkenen. Naast zaken als verhuizing of werkloosheid kan een afkoelperiode leiden tot nieuwe inzichten. Standaard wordt een ouderschapsplan na een jaar geëvalueerd, andere termijnen zijn zeker mogelijk.
Heb je naar aanleiding van dit artikel vragen? Neem dan gerust contact met me op.
